![Sluit](https://www.connectedgreen.nl/wp-content/themes/connected-green/images/icons/close-alpha.svg"){kind=icon}
terug naar media Terwijl de metrologische zomer al begonnen is, staat de astrologische zomer voor de deur. Over twee weken bereikt de aarde haar meest noordelijke positie en staat de zon loodrecht boven de Kreeftskeerkring. Dus, liggen de hitteprotocollen ondanks de natte lente al klaar, waarbij natuurlijke verkoeling door groene oplossingen essentieel zal zijn voor stedelijke gebieden en privétuinen.
Auteur: Malon Gerrits
Toch zou het, volgens Noï Boesten (IVN-projectleider Natuur in de buurt), fijn zijn als we eens wat verder kijken dan alleen kortetermijnoplossingen. Veel tuinen zijn momenteel volledig betegeld en bieden een schaduw. Op tropische dagen functioneren deze tuinen als ovens. Dit geldt ook voor veel stedelijke gebieden en bedrijventerreinen waar groen en dus natuurlijke verkoeling schaars zijn.
Het probleem van hittestress neemt toe, aangezien warme periodes vaker voorkomen. Hittestress kan zelfs leiden tot sterfgevallen, vooral onder kwetsbare mensen. Gemeenten, ontwikkelaars en bouwbedrijven kunnen helpen bij het bestrijden van hittestress door de buitenruimte hittebestendig in te richten. Een werkgroep van OSKA (Overleg Standaarden Klimaatadaptatie) heeft onderzocht welke behoeften er zijn om kennis en inzichten over hitte in de buitenruimte te integreren in standaarden, en doet op basis daarvan enkele aanbevelingen. IVN Natuureducatie benadrukt ook dat er nog veel kansen liggen om te investeren in groene oplossingen voor natuurlijke verkoeling en de gezondheid van iedereen.
De overmatige bestrating verstoort het natuurlijke evenwicht. Bij hevige neerslag wordt het water op deze plaatsen alleen maar afgevoerd naar het riool, wat onnatuurlijk is. Groen fungeert als een spons, het absorbeert water, wat essentieel is voor een gezonde bodem en het bieden van verkoeling. Op een tropische dag is het ondraaglijk om met blote voeten op een betegeld terras te lopen. Voel het verschil maar eens met de aarde.
Een verkoelend effect
De natuur heeft een verkoelend effect. In bossen en parken met veel bomen en schaduw is het zelfs bij hoge temperaturen aangenaam. Zou je dat niet overal willen hebben? Voor mensen die op bedrijventerreinen werken, zou het veel gezonder zijn als ze daar ook in het groen kunnen wandelen. Hetzelfde geldt voor binnensteden, waar het op zulke dagen maar liefst 15 graden warmer is dan in het bos. In plaats van overal airconditioners aan te zetten, zou er juist meer geïnvesteerd moeten worden in bomen, groene tuinen, groene gevels en groene daken. Deze bieden ook natuurlijke verkoeling. Bovendien tonen meerdere wetenschappelijke onderzoeken aan dat groen een positief effect heeft op onze gezondheid en welzijn, en bieden ze huisvesting en voedsel aan vogels, bijen en insecten in Nederland.
‘‘Eén boom werkt als 10 airco’s en verbruikt geen stroom’’ – Noï Boesten
Een waterton
Inmiddels zou iedereen met een tuin anno 2023 over een waterton moeten beschikken. Het is zonde dat regenwater, dat op andere momenten valt, rechtstreeks in het riool verdwijnt, terwijl we het op warme dagen zo hard nodig hebben. Voor degenen die zich zorgen maken over de veranderingen in het klimaat, is het aanschaffen van een regenton wellicht een eenvoudige eerste stap. Vooral afgelopen lente bleek een waterton erg handig te zijn. De lente van 2023 eindigde namelijk op de 4e plaats. “Dit jaar is als vierde geëindigd in het rijtje natste lentes in Nederland.” Dat zie je ook aan de natuur. “Die staat er fris en groen bij”, zegt Marjon de Hond van Buienradar. Nu wachten we op de eerste officiële landelijke zomerse dag, waarop het in De Bilt 25 graden zal zijn.
Een gestandaardiseerd proces voor hittemaatregelen
Een belangrijke aanbeveling van OSKA is om een gestandaardiseerd proces te ontwikkelen voor hittemaatregelen, zowel voor nieuwbouw als bestaande bouw. Gemeenten, ontwikkelaars en bouwbedrijven kunnen deze standaard gebruiken.
Landelijke richtlijnen zouden als minimumnorm moeten gelden, zoals de landelijke maatlat groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving die momenteel wordt ontwikkeld.
Lokale partijen kunnen deze richtlijnen verder aanscherpen.
Er zou ook een standaard moeten komen voor het ontwerpproces van een project, waarbij groene maatregelen de eerste keuze zijn.
Verder zouden er uniforme afspraken moeten komen over de berekening van de effectiviteit van hittemaatregelen en kwaliteitseisen. Tegelijkertijd moet deze standaard ook ontwerpers aanspreken, zodat ze kunnen zien hoe effectief de verschillende maatregelen en richtlijnen zijn.
Ook burgerparticipatie moet een rol spelen in de standaard, omdat betrokkenheid van bewoners een positief effect heeft op de uiteindelijke uitvoering, acceptatie en het gebruik van de maatregelen in de buitenruimte.
Aan de slag
Op dit moment werkt een actieteam van OSKA aan de uitvoering van deze aanbevelingen. Dit team zal ook de resultaten meenemen van een WUR-onderzoek naar koelte in de buitenruimte. Daarnaast heeft IVN veel concepten ontwikkeld om tuinen te vergroenen of water te creëren in je tuin. IVN heeft alle ingrediënten in huis om de steeds vaker voorkomende tropische dagen het hoofd te bieden. Nu is het tijd dat iedereen actie onderneemt en begint met de eerste stap: de waterton.
Grip op kostbaar water
Naast de individuele acties die iedereen thuis onderneemt, is het ook aan gemeenten en groenvoorzieners om actie te ondernemen. Hierdoor kan er veel water en CO2-uitstoot bespaard worden tijdens projectbezoeken, zoals de gemeente Den Haag heeft opgemerkt. De watergift vereist nauwkeurigheid; te weinig water is niet goed, maar te veel ook niet. “Vroeger namen we het zekere voor het onzekere om droogtestress te voorkomen”, vertelt Marco van Tol, coördinator van het gemeentelijke Groencentrum.
“Als het warm werd, wilde men overal snel water geven. Dat ging ten koste van de nauwkeurigheid. Planten kregen dan soms te kort water, maar op de warme dagen soms ook te lang.’’
Tegenwoordig krijgt elke plantenbak precies de berekende hoeveelheid water. Het Haagse gemeentelijke Groencentrum houdt zijn 1800 plantenbakken namelijk digitaal in de gaten.
Door vochtmetingen met sensoren kan nauwkeurig worden bepaald waar en wanneer water nodig is. “Als resultaat geven we nu minder water, wat aanzienlijke tijdsbesparingen oplevert. Elke ronde die vroeger acht werkdagen duurde, kan nu in zes dagen. Dezelfde medewerkers kunnen nu meer werk doen en de voertuigen maken minder kilometers, dus tegelijkertijd verkleinen we onze CO2-voetafdruk”, legt Marco uit. De planten zien er volgens hem beter uit sinds de watergift beter gereguleerd is. “De kwaliteit is constanter en er is bijna geen uitval.” Niet alleen de planten, maar ook de medewerkers ervaren minder stress. “Win-win dus.”
